شاگردان و اصحاب امام هادی

تعداد شاگردان امام هادی علیه السلام

بر اساس نوشته شیخ طوسی تعداد دست پروردگان پیشوای دهم علیه السلام و کسانی که از آن حضرت در زمینه های مختلف علوم اسلامی روایت نقل کرده اند بالغ بر 185 نفر می شود که در میان آنان چهره های برجسته علمی و فقهی فراوانی که دارای تالیفات گوناگونی بودند دیده می شود. آقای سید باقر شریف قرشی 178 نفر از شاگردان و اصحاب امام هادی علیه‌السلام را نام می‌برد که به طور مستقیم از آن بزرگوار حدیث نقل کرده‌ اند.

شاگردان مشهور امام هادی علیه السلام

1.ایوب بن نوح

وی مردی امین و مورد وثوق بود و در عبادت و تقوا رتبه والایی داشت چندان که دانشمندان رجال او را در زمره بندگان صالح خدا شمرده اند، او وکیل امام هادی علیه السلام و امام حسن عسکری علیه السلام بود و روایات زیادی از پیشوای دهم علیه السلام نقل کرده است. ایوب به هنگام درگذشت تنها یکصد و پنجاه دینار از خود بجای گذاشت در حالی که مردم گمان می کردند او پول زیادی دارد.

عمر بن سعید مدائنی می گوید: در صریا نزد امام هادی علیه السلام بودم که ایوب بن نوح داخل شد و پیش روی آن حضرت ایستاد. امام علیه السلام دستوری به او داد سپس بازگشت، امام علیه السلام رو به من کرد و فرمود: ای عمرو! اگر دوست داری به مردی از اهل بهشت بنگری به این مرد (ایوب بن نوح) بنگر. (الغیبه، شیخ طوسی ص 212)

2.حسن بن راشد مکنی ابوعلی

وی از اصحاب امام جواد علیه السلام و امام هادی علیه السلام شمرده شده و نزد آن دو بزرگوار از منزلت و مقام والای برخوردار بوده است. شیخ مفید او را از زمره فقیهان برجسته و شخصیت های طراز اول دانسته که حلال وحرام از آن ها گرفته می شد، و راهی برای مذمت و طعن بر آنان وجود نداشت. (معجم رجال الحدیث ج 4 ص 324)

شیخ طوسی نیز به هنگام بحث از سفرا و وکلای ممدوح امامان علیهم السلام ازحسن بن راشد به عنوان وکیل امام هادی علیه السلام نامبرده نامه های آن حضرت را به او یادآور شده است.‌ (الغیبه، ص 212)

محمد بن فرج، می گوید: در نامه ای به امام هادی علیه السلام از ابوعلی و... پرسیدم؟ امام علیه السلام در پاسخ نوشت: نام ابن راشد را بردی خدا او را رحمت کند، او سعادتمندانه زندگی کرد و شهید درگذشت. (رجال کشی ج 6)

3.حسن بن علی ناصر

شیخ طوسی او را از اصحاب امام هادی علیه السلام شمرده است، وی پدر وجد سید مرتضی از سوی مادر است، سید مرتضی در وصف او می گوید: مقام و برتری او در دانش و پارسایی و فقه روشن تر از خورشید درخشان است، او بود که اسلام در دیلم نشر داد. به گونه ای که مردم آن سامان به وسیله او از گمراهی به هدایت راه یافته و با دعای او به حق بازگشتند، صفات پسندید و اخلاق نیکوی او بیش از آن است که شمرده شود و روشنتر از آن است که پنهان بماند.

4.عبدالعظیم حسنی

وی که نسب شریفش با چهار واسطه به امام حسن مجتبی علیه السلام می رسد بر اساس نوشته شیخ طوسی از یاران امام هادی علیه السلام و امام عسکری علیه السلام است ولی در برخی نوشته ها از اصحاب امام جواد علیه السلام و امام هادی علیه السلام قلمداد شده است. عبدالعظیم مردی پارسا وارسته و دانشمند فقیه و مورد اعتماد و وثوق پیشوای دهم علیه السلام بود.

ابوحماد رازی می گوید: در سامرا بر امام هادی علیه السلام وارد شدم و درباره مسایلی از حلال و حرام از آن حضرت پرسیدم و او پاسخ گفت، زمانی که خواستم خداحافظی کنم فرمود: ای حماد! هرگاه در ناحیه ای که زندگی می کنی مشکلی در امر دینت برایت پیش آمد از عبدالعظیم حسنی بپرس و سلام مرا به او برسان.

وی با آن که معتقد به امامت امامان علیهم السلام بود اما برای اطمینان بیشتر به محضر امام هادی علیه السلام شرفیاب شد و به تفصیل عقاید خود را برای آن حضرت عرضه کرد و از او خواست تا نسبت به آن ها اظهار نظر نماید.

امام علیه السلام پس از شنیدن عقاید او فرمود: ای ابوالقاسم! سوگند به خدا، آن چه گفتی همان دین خدا است که بر بندگانش پسندیده است، بر همین عقیده استوار باش، خداوند در دنیا و آخرت تو را بر حق پایدار بدارد. وی که از ستم دستگاه خلافت عباسی نسبت به علویان به ستوه آمده بود برای رهایی از شر آنان به (ری) هجرت کرد و وارد بر یکی از شیعیان شد.

در طول مدت اقامتش در ری شب ها را شب زنده داری و روزها را به روزه سپری می کرد و زندگی مخفیانه ای داشت، گاهی پنهانی به زیارت یکی از فرزندان موسی بن جعفر علیه السلام که در (ری) مدفون بود می رفت. شیعیان به تدریج از ورود او به ری خبردار شدند و پنهانی به محضرش رسیده از او استفاده می کردند.

حضرت عبدالعظیم هر چند در طول مدت اقامتش در ری از آزار و شکنجه عباسیان در امان بود ولی زندگی پنهانی وبه دور از خانواده و نیز گزارشاتی که از گرفتاری ها و مصایب علویان در نقاط مختلف کشور اسلامی به او می رسید پیوسته خاطرش را آزارده و متاثر می ساخت و سرانجام در پی بیماری شدیدی که شاید معلول همین رنج های روحی بود در (ری) درگذشت و در همان جا به خاک سپرده شد.

5.عثمان بن سعید

وی در سن نوجوانی و در حالی که یازده سال از عمرش می گذشت افتخار شاگردی امام دهم علیه السلام را پیدا کرد و در اندک زمانی از آن چنان رشد و تعالی برخوردار شد که امام هادی علیه السلام از او به عنوان ثقه و امین خود یاد کرد.

احمد بن اسحاق قمی می گوید، به محضر امام هادی علیه السلام رسیدم و عرض کردم: سرورم کار من طوری است که گاهی در منزل هستم و گاهی نیستم، زمانی هم که هستم دسترسی به شما برایم میسر نیست. و در چنین مواقعی گفتار چه کسی را بپذیرم و دستور چه کسی را فرمان برم؟ امام علیه السلام فرمود: ابوعمر ثقه و امین من است، هر چه به شما بگوید از سوی من گفته و هر چه به شما القا کند از ناحیه من القا کرده است.

6.علی بن جعفر همانی

وی مردی ثقه و دانشمند بود و وکالت امام هادی و امام حسن عسکری علیهم السلام را بر عهده داشت، و کردارش مورد پسند آن دو بزرگوار بود.

ابوجعفرعمری می گوید:ابوطاهربن بلا در سفر حج دید علی بن جعفر پول های زیادی انفاق می کند. پس از بازگشت در نامه ای موضوع را به امام عسکری گزارش کرد. امام علیه السلام در پاسخ نوشت: که ما خودمان دستور پرداخت دویست هزار دینار را به او دادیم. ولی او تنها نیمی از آن را پذیرفت، مردم حق ندارند به کارها و اموری که ما اجازه اظهار نظر و دخالت در آن ها را به آنان نداده ایم دخالت کنند.

راوی می گوید: علی بن جعفر بر امام هادی علیه السلام وارد شد و آن حضرت دستور پرداخت سی هزار دینار طلا به او داد.